Neuroepigenomic Approaches in Translational Neurobiology: A Tribute to Prof. Nina K. Popova

封面

如何引用文章

全文:

开放存取 开放存取
受限制的访问 ##reader.subscriptionAccessGranted##
受限制的访问 订阅存取

详细

The postmitotic nature of most neurons in human and animal brain emphasizes the importance of epigenetic and epigenomic regulation in CNS function. Epigenetic regulation includes heritable changes that are not associated with alterations in the DNA sequence. The less-studied epigenomic (epitranscriptomic) regulation involves mechanisms that alter the structure and function of expressed RNA without modifying its nucleotide sequence. Recent studies highlight the importance of these processes in the brain and their influence on the pathogenesis of various CNS diseases. Here, we review common known mechanisms of epitranscriptomic regulation, their roles in the CNS, and both clinical and preclinical data on epigenomic modulation of brain functions, with an emphasis on the use of traditional (rodents) and alternative model organisms (zebrafish). We also outline promising research directions in this field. The study is a tribute to memory of Professor Nina K. Popova (1929–2024), a long-time member of the editorial board of journal “Neirokhimiya”, a prominent woman-scientist, a teacher, and a remarkable person.

全文:

受限制的访问

作者简介

A. Lebedev

V.A. Almazov National Medical Research Center, Ministry of Healthcare of Russian Federation; Institute of Translational Biomedicine, St. Petersburg State University

Email: avkalueff@gmail.com
俄罗斯联邦, St. Petersburg; St. Petersburg

N. Erofeeva

V.A. Almazov National Medical Research Center, Ministry of Healthcare of Russian Federation; Institute of Translational Biomedicine, St. Petersburg State University

Email: avkalueff@gmail.com
俄罗斯联邦, St. Petersburg; St. Petersburg

M. Kotova

Sirius University of Science and Technology, Sirius Federal Territory

Email: avkalueff@gmail.com
俄罗斯联邦, Krasnodar Region

D. Galstyan

V.A. Almazov National Medical Research Center, Ministry of Healthcare of Russian Federation; Institute of Translational Biomedicine, St. Petersburg State University

Email: avkalueff@gmail.com
俄罗斯联邦, St. Petersburg; St. Petersburg

D. Martynov

V.A. Almazov National Medical Research Center, Ministry of Healthcare of Russian Federation; Institute of Translational Biomedicine, St. Petersburg State University

Email: avkalueff@gmail.com
俄罗斯联邦, St. Petersburg; St. Petersburg

N. Golushko

V.A. Almazov National Medical Research Center, Ministry of Healthcare of Russian Federation; Institute of Translational Biomedicine, St. Petersburg State University

Email: avkalueff@gmail.com
俄罗斯联邦, St. Petersburg; St. Petersburg

A. Kalueff

V.A. Almazov National Medical Research Center, Ministry of Healthcare of Russian Federation; Institute of Translational Biomedicine, St. Petersburg State University;
Sirius University of Science and Technology, Sirius Federal Territory

编辑信件的主要联系方式.
Email: avkalueff@gmail.com
俄罗斯联邦, St. Petersburg; St. Petersburg; Krasnodar Region

参考

  1. Satterlee J.S., Beckel-Mitchener A., Little R., Procaccini D., Rutter J.L., Lossie A.M. // Neuroepigenetics. 2015. V. 1. P. 2–13.
  2. Wei J.-W., Huang K., Yang C., Kang C.S. // Oncol. Rep. 2017. V. 37. № 1. P. 3–9.
  3. Pisanu C., Katsila T., Patrinos G.P., Squassina A. // Pharmacogenomics. 2018. V. 19. № 2 P. 129–143.
  4. Li J., Yang X., Qi Z., Sang Y., Liu Y., Xu B., Liu W., Xu Z., Deng Y. // Cell Biosci. 2019. V. 9. P. 66.
  5. Xia X., Wang Y., Zheng J.C. // Mol. Ther. Nucl. Acids. 2023. V. 31. P. 295–308.
  6. Alcina A., Montalban X., Petit-Marty N., Fedetz M., Fernández O., Saiz A., Izquierdo G., Lucas M., Leyva L., García-León J.H., Antigüedad A., Abad-Grau M.M. Alloza I., Garcia-Barcina M.J., Vandenbroeck K., Varadé J., Hera B., Arroyo R., Comabella M., Navarro A., Otaegui D., Olascoaga J., Blanco Y., Urcelay E., Matesanz F. // J. Med. Genet. 2013. V. 50. № 1. P. 25–33.
  7. Li Q., Liu H., Li L., Guo H., Xie Z., Kong X., Xu J., Zhang J., Chen Y., Zhang Z., Liu J., Xuan A. // Cell Biosci. 2023. V. 13. № 1. P. 183.
  8. Rasmi Y., Shokati A., Hassan A., Gholizadeh-Ghaleh Aziz S., Bastani S., Jalali L., Moradi F., Alipour S. // IBRO Neurosci. Rep. 2023. V. 14. P. 28–37.
  9. Wyart C., Del Bene F. // Rev. Neurosci. 2011. V. 22. № 1. P. 121–130.
  10. Key B., Devine C.A. // Methods Cell Sci. 2003. V. 25. № 1–2. P. 1–6.
  11. Jung Y., Goldman D. // Genes Brain Behav. 2018. V. 17. № 3. P. e12444.
  12. Wang X., Feng J., Xue Y., Guan Z., Zhang D., Liu Z., Gong Z., Wang Q., Huang J., Tang C., Zou T., Yin P. // Nature. 2017. V. 542. № 7640. P. 260.
  13. Brzezicha B., Schmidt M., Makalowska I., Jarmolowski A., Pienkowska J., Szweykowska-Kulinska S. // Nucl. Acids Res. 2006. V. 34. № 20. P. 6034–6043.
  14. Fu L., Guerrero C.R., Zhong N., Amato N.J., Liu Y., Liu S., Cai Q., Ji D., Jin S.G., Niedernhofer L.J., Pfeifer G.P., Xu G.L., Wang Y. // J. Am. Chem. Soc. 2014. V. 136. № 33. P. 11582–11585.
  15. Cohn W.E. // J. Biol. Chem. 1960. V. 235. P. 1488–1498.
  16. Ge J., Yu Y. // Trends Biochem. Sci. 2013. V. 38. No. 4. P. 210–218.
  17. Chen J., Patton J.R. // RNA. 1999. V. 5. № 3. P. 409–419.
  18. Maden B.E. // Prog. Nucl. Acid Res. Mol. Biol. 1990. V. 39. P. 241–303.
  19. Carlile T.M., Rojas-Duran M.F., Zinshteyn B., Shin H., Bartoli K.M., Gilbert W.V. // Nature. 2014. V. 515. No. 7525. P. 143–146.
  20. Kierzek E., Malgowska M., Lisowiec J., Turner D.H., Gdaniec S., Kierzek R. // Nucl. Acids Res. 2014. V. 42. № 5. P. 3492–3501.
  21. Landínez-Macías M., Urwyler O. // Front Mol Neurosci. 2021. V. 14. P. 755686.
  22. Wei L., Lai E.C. // Front Genet. 2022. V. 13. P. 848626.
  23. Mitschka S., Mayr C. // Nat. Rev. Mol. Cell Biol. 2022. V. 23. № 12. P. 779–796.
  24. Lianoglou S., Garg V., Yang J.L., Leslie C.S., Mayr C. // Genes Dev. 2013. V. 27. № 21. P. 2380–2396.
  25. Roundtree I.A., Evans M.E., Pan T., He C. // Cell. 2017. V. 169. № 7. P. 1187–1200.
  26. Haussmann I.U., Bodi Z., Sanchez-Moran E., Mongan N.P., Archer N., Fray R.G., Soller M. // Nature. 2016. V. 540. № 7632. P. 301–304.
  27. Liu N., Dai Q., Zheng G., He C., Parisien M., Pan T. // Nature. 2015. V. 518. № 7540. P. 560–564.
  28. Salditt-Georgieff M., Jelinek W., Darnell J.E., Furuichi Y., Morgan M., Shatkin A. // Cell. 1976. V. 7. № 2. P. 227–237.
  29. El Yacoubi B., Bailly M., de Crécy-Lagard V. // Ann. Rev. Genet. 2012. V. 46. P. 69–95.
  30. Li X., Xiong X., Yi C. // Nat. Methods. 2016. V. 14. № 1. P. 23–31.
  31. Dominissini D., Moshitch-Moshkovitz S., Schwartz S., Salmon-Divon M., Ungar L., Osenberg S., Cesarkas K., Jacob-Hirsch J., Amariglio N., Kupiec M., Sorek R., Rechavi G. // Nature. 2012. V. 485. № 7397. P. 201–206.
  32. Basu R., Zhang L.-F. // Genesis. 2011. V. 49. № 11. P. 821–834.
  33. Roignant J.-Y., Soller M. // Trends Genet. 2017. V. 33. № 6. P. 380–390.
  34. Huber S.M., van Delft P., Mendil L., Bachman M., Smollett., Werner F., Miska E.A., Balasubramanian S. // Chembiochem. 2015. V. 16. № 5. P. 752–755.
  35. Zhao Z., Qing Y., Dong L., Han l., Wu D., Li Y., Li W., Xue J., Zhou K., Sun M., Tan B., Chen Z., Shen C., Gao L., Small A., Wang K., Leung K., Zhang Z., Qin X., Deng X., Chen J. // Cell. 2023. V. 186. № 15. P. 3208–3226.e27.
  36. Katze J.R., Basile B., McCloskey J.A. // Science. 1982. V. 216. № 4541. P. 55–56.
  37. Farkas W.R., Jacobson K.B., Katze J.R. // Biochim. Biophys. Acta. 1984. V. 781. № 1–2. P. 64–75.
  38. Rakovich T., Boland C., Bernstein I., Chikwana V.M., Iwata-Reuyl D., Kelly V.P. // J. Biol. Chem. 2011. V. 286. № 22. P. 19354–19363.
  39. Varghese S., Cotter M., Chevot F., Fergus C., Cunningham C., Mils K.H., Connon S.J., Southern J.M., Kelly V.P. // Nucl. Acids Res. 2017. V. 45. № 4. P. 2029–2039.
  40. Salzman J., Gawad C., Wang P.L., Lacayo N., Brown P.O. // PLoS One. 2012. V. 7. № 2. P. e30733.
  41. Ashwal-Fluss R., Meyer M., Pamudurti N.R., Ivanov A., Bartok O., Hanan M., Evantal., Memczak S., Rajewsky N., Kadener S. // Mol. Cell. 2014. V. 56. No. 1. P. 55–66.
  42. You X., Vlatkovic I., Babic A., Will T., Epstein I., Tushey G., Akbalik G., Wang M., Glock C., Quedenau C., Wang X., Hou J., Liu H., Sun W., Sambandan S., Chen T., Schuman E.M., Chen W. // Nat. Neurosci. 2015. V. 18. № 4. P. 603–610.
  43. Memczak S., Jens M., Elefsinioti A., Torti F., Krueger J., Rybak A., Maier L., Mackowiak S.D., Gregersen L.H., Munschauer M., Loewer A., Ziebold U., Landthaler M., Kocks C., Noble F.L., Rajewsky N. // Nature. 2013. V. 495. № 7441. P. 333–338.
  44. Hansen T.B., Jensen T.I., Clausen B.H., Bramsen J.B., Finsen B., Damgaard C.K., Kjems J. // Nature. 2013. V. 495. № 7441. P. 384–388.
  45. Garner C.C., Tucker R.P., Matus A. // Nature. 1988. V. 336. № 6200. P. 674–677.
  46. Knowles R.B., Sabry J.H., Martone M.E., Deerinck T.J., Ellisman M.H., Bassell G.J., Kosik K.S. // J. Neurosci. 1996. V. 16. № 24. P. 7812–7820.
  47. Klann E., Dever T.E. // Nat. Rev. Neurosci. 2004. V. 5. № 12. P. 931–942.
  48. Grossman A.W., Aldridge G.M., Weiler I.J., Greenough W.T. // J. Neurosci. 2006. V. 26. № 27. P. 7151–7155.
  49. Lin S., Liu Q., Lelyveld V.S., Choe J., Szostak J.W., Gregory R.I. // Mol. Cell. 2018. V. 71. № 2. P. 244–255.e5.
  50. Campeanu I.J., Jiang Y., Liu L., Pilecki M., Najor A., Cobani E., Manning M., Zhang X.M., Yang Z.Q. // Sci. Rep. 2021. V. 11. № 1. P. 14784.
  51. Deng Y., Zhou Z., Ji W., Lin S., Wang M. // Stem Cell Res Ther. 2020. V. 11. № 1. P. 306.
  52. Rehfeld F., Rohde A.M., Nguyen D.T.T., Wulczyn F.G. // Cell Tissue Res. 2015. V. 359. № 1. P. 145–160.
  53. Nishino J., Kim I., Chada K., Morrison S.J. // Cell. 2008. V. 135. № 2. P. 227–239.
  54. Jiang J., Wang C., Qi R., Fu H., Ma Q. // iScience. 2020. V. 23. № 11. P. 101769.
  55. Gheibihayat S.M., Cabezas R., Nikiforov N.G., Jamialahmadi T., Johnston T.P., Sahebkar A. // Molecules. 2021. V. 26. № 13. P. 3943.
  56. Lehmann S.M., Krüger C., Park B., Derkow K., Rosenberger K., Baumgart J., Trimbuch T., Eom G., Hinz M., Kaul D., Habbel P., Kälin R., Franzoni E., Rybak A., Nguyen D., Veh R., Ninnemann O., Peters O., Nitsch R., Heppner F.L., Golenbock D., Schott E., Ploegh H.L., Wulczyn F.G., Lehnardt S. // Nat. Neurosci. 2012. V. 15. № 6. P. 827–835.
  57. Gao G., Zhao S., Xia X., Li C., Li C., Ji C., Sheng S., Tang Y., Zhu J., Wang Y., Huang Y., Zheng J. // Front. Cell Neurosci. 2019. V. 13. P. 264.
  58. Kaur S., Saldana A.J., Elkahloun A.G., Petersen J.D., Arakelyan A., Singh S.P., Jenkins L.M., Kuo B., Reginauld B., Jordan D.J., Tran A.D., Wu W., Zimmerberg J., Margolis L., Roberts D.D. // J. Cell Commun. Signal. 2022. V. 16. № 3. P. 397–419.
  59. Peters T., Ausmeier K., Rüther U. // Mamm Genome. 1999. V. 10. № 10. P. 983–986.
  60. Anselme I., Laclef C., Lanaud M., Rüther U., Schneider-Maunoury S. // Dev. Biol. 2007. V. 304. № 1. P. 208–220.
  61. Shen L., Thompson P.M., Potkin S.G., Bertram L., Farrer L.A., Foroud T.M., Green R.C., Hu X., Huentelman M.J., Kim S., Kauwe J.S.K., Li Q., Liu E., Moore M.J.H., Munsie L., Nho K., Ramanan V.K., Risacher S.R., Stone D.J., Swaminathan S., Toga A.W., Weiner M.W., Saykin A.J. // Brain Imag. Behav. 2014. V. 8. № 2. P. 183–207.
  62. Samaan Z, Anand S., Zhang X., Desai D., Rivera M., Pare M., Thabane L., Xie C., Gerstein H., Engert J.C., Craig I., Cohen-Woods S., Mohan V., Diaz R.,Wang X., Lui L., Corre T., Preisig M., Kutalik Z., Bergman S., Vollenweider P., Waeber G.,Yusuf S., Meyre D. // Mol. Psychiatry. 2013. V. 18. № 12. P. 1281–1286.
  63. Hess M.E., Hess S., Meyer K.D., Verhagen L.A.W., Koch L., Brönneke H.S., Dietrich M.O., Jordan S.D., Saletore Y., Elemento O., Belgardt B.F., Franz T., Horvath T.L., Rüther U., Jaffrey S.R., Kloppenburg P., Brüning J.S. // Nat. Neurosci. 2013. V. 16. № 8. P. 1042–1048.
  64. Hussain S., Sajini A.A., Blanco S., Dietmann S., Lombard P., Sugimoto S., Paramor M., Gleeson J.G., Odom D.T., Ule J., Frye M. // Cell Rep. 2013. V. 4. № 2. P. 255–261.
  65. Martinez F.J., Lee J.H., Lee J.E., Blanco S., Nickerson N., Gabriel S., Frye M., Al-Gazali L., Gleeson J.G. // J. Med. Genet. 2012. V. 49. № 6. P. 380–385.
  66. Khavari B., Cairns M.J. // Cells. 2020. V. 9. № 8. P. 1837.
  67. Lim M., Carollo A., Neoh M.J.Y., Esposito G. // Int. J. Mol. Sci. 2022. V. 24. № 1. P. 436.
  68. Wright C., Gupta C.N., Chen J., Patel V., Calhnoun V.D., Ehrlich S., Wang L., Bustillo J.R., Perrone-Bizzozero. N.I., Turner J.A. // Transl. Psychiatry. 2016. V. 6. № 2. P. e724.
  69. Yu J., Zhang Y., Ma H., Zeng R., Liu R., Wang P., Jin X., Zhao P. // Mol. Brain. 2020. V. 13. № 1. P. 11.
  70. Li W. Li X., MA X., Xiao W., Zhang J. // BMC Genomics. 2022. V. 23. № 1. P. 105.
  71. Rai K., Chidester S., Zavala С.V., Manos E.J, James S.R., Karpf A.R., Jones D.A., Cairns B.J. // Genes Dev. 2007. V. 21. № 3. P. 261–266.
  72. Shamay-Ramot A., Khermesh K., Porath H.T., Barak M., Pinto Y., Wachtel C., Zilberberg A., Lerer-Goldshtein T., Efroni S., Levanon E.Y., Appelbaum L. // PLoS Genet. 2015. V. 11. № 12. P. e1005702.
  73. Chi L., Delgado-Olguín P. // Gene Expr. Patterns. 2013. V. 13. № 8. P. 319–327.
  74. Paul M.S., Bass B.L. // EMBO J. 1998. V. 17. № 4. P. 1120–1127.
  75. Lence T., Akhtar J., Bayer M., Schmid K., Spindler L., Ho C.H., Kreim N., Andrade-Navarro M.A., Poeck B., Helm M., Roignant J.Y. // Nature. 2016. Vol. 540. No. 7632. P. 242–247.
  76. Abbasi-Moheb L., Mertel S., Gonsior M., Nouri-Vahid L., Kahriz K., Cirak S., Wieczorek D., Motazacker M.M., Esmaeeli-Nieh S., Cremer K., Weißmann R., Tzschach A., Garshasbi M., Abedini S.S., Najmabadi H., Ropers H.H., Sigrist S.J., Kuss A.W. // Amer. J. Hum. Gen. 2012. V. 90. № 5. P. 847–855.
  77. Lemmens R., Moore M.J., Al-Chalabi A., Brown Jr. R.H., Robberecht W. // Trends Neurosci. 2010. V. 33. № 5. P. 249–258.
  78. Bednářová A., Hanna M., Durham I., Van Cleave T., England A., Chaudhuri A., Krishnan N. // Front. Mol. Neurosci. 2017. V. 10. P. 135.
  79. Najmabadi H., Hu H., Garshasbi M., Zemojtel T., Abedini S.S., Chen W., Hosseini M., Behjati F., Haas S., Jamali P., Zecha A., Mohseni M., Püttmann L., Vahid L.N., Jensen C., Moheb L.A., Bienek M., Larti F., Mueller I., Weissmann R., Darvish H., Wrogemann K., Hadavi V., Lipkowitz B., Esmaeeli-Nieh S., Wieczorek D., Kariminejad R., Firouzabadi S.G., Cohen M., Fattahi Z., Rost I., Mojahedi F., Hertzberg C., Dehghan A., Rajab A., Banavandi M.J.S., Hoffer J., Falah M., Musante L., Kalscheuer V., Ullmann R., Kuss A.W., Tzschach A., Kahrizi K., Ropers H.H. // Nature. 2011. V. 478. № 7367. P. 57–63.
  80. Davarniya B., Hu H., Kahrizi K., Musante L., Fattahi Z., Hosseini M., Maqsoud F., Farajollahi R., Wienker T.F., Ropers H.H. Najmabadi H. // PLoS One. 2015. V. 10. № 8. P. e0129631.
  81. Jensen L.R., Garrett L., Hölter S.M., Rathkolb B., Rácz I., Adler T., Prehn C., Hans W., Rozman J., Becker L., Aguilar-Piment J.A., Puk O., Moreth K., Dopatka M., Walther D.J., Halbach V.B.U., Rath M., Delatycki M., Bert B., Fink H., Blümlein K., Ralser M., Dijck A.V., Kooy F., Stark Z., Müller S., Scherthan H., Gecz J., Wurst W., Wolf E., Zimmer A., Klingenspor M., Graw J., Klopstock T., Busch D., Adamski J., Fuchs H., Gailus-Durner V., Hrabě de Angelis M., Halbach O.B.U., Ropers H.H., Kuss A.W. // Biochim. Biophys. Acta Mol. Basis Dis. 2019. V. 1865. № 9. P. 2083–2093.
  82. Blanco S., Frye M. // Curr. Opin. Cell Biol. 2014. V. 31. P. 1–7.
  83. Hideyama T., Yamashita T., Aizawa H., Tsuji S., Kakita A., Takahashi H., Kwak S. // Neurobiol. Dis. 2012. V. 45. № 3. P. 1121–1128.
  84. Sasaki S., Yamashita T., Shin K. // Neurosci. Lett. 2015. V. 598. P. 79–84.
  85. Haggarty S.J., Tsai L.H. // Neurobiol. Learn. Mem. 2011. V. 96. № 1. P. 41–52.
  86. Haberland M., Montgomery R.L., Olson E.N. // Nat. Rev. Genet. 2009. V. 10. № 1. P. 32–42.
  87. Amort T., Lusser A. // Methods Mol. Biol. 2017. V. 1562. P. 107–121.
  88. Johnson Z., Xu X., Pacholec C., Xie H. // NAR Genom. Bioinform. 2022. V. 4. № 2. P. lqac045.
  89. Laver J.D., Li X., Ray D., Cook K.B., Hahn N.A., Nabeel-Shah S., Kekis M., Luo H., Marsolais A.J., Fung K.Y., Hughes T.R., Westwood J.T., Sidhu S.S., Morris Q., Lipshitz H.D., Smibert S.A. // Genome Biol. 2015. V. 16. № 1. P. 94.
  90. Loman N.J., Watson M. // Nat. Methods. 2015. V. 12. № 4. P. 303–304.
  91. Smith A.M., Jain M., Mulroney L., Garalde D.R., Akeson M. // PLoS One. 2019. V. 14. № 5. P. e0216709.
  92. Sun W.J., Li J.H., Liu S., Wu J., Zhou H., Qu L.H., Yang J.H. // Nucl. Acids Res. 2016. V. 44. № D1. P. D259–D265.
  93. Jiang J., Zhang Y., Wang J., Qin Y., Zhao C., He K., Wang C., Liu Y., Feng H., Cai H., He S., Li R., Galstyan D.S., Yang L., Lim L.W., de Abreu M.S., Kalueff A.V. // J. Neurochem. 2025. V. 169. № 1. P. 16311.
  94. Tsybko A.S., Ilchibaeva T.V., Popova N.K. // Rev. Neurosci. 2017. V. 28. № 3. P. 219–233.
  95. Popova N.K., Ilchibaeva T.V., Naumenko V.S. // Biochemistry (Mosc). 2017. V. 82. № 3. P. 308–317.
  96. Popova N.K., Kulikov A.V., Naumenko V.S. // Neurosci. Biobehav. Rev. 2020. V. 119. P. 396–405.
  97. Kulikov A.V., Gainetdinov R.R., Ponimaskin E., Kalueff A.V., Naumenko V.S., Popova N.K. // Expert Opin. Ther. Targets. 2018. V. 22. № 4. P. 319–330.
  98. Popova N.K., Ilchibaeva T.V., Antonov E.V., Pershina A.V., Bazovkina D.V., Naumenko V.S. // Alcohol. 2020. V. 87. P. 1–15.
  99. Ilchibaeva T.V., Tsybko A.S., Kozhemyakina R.V., Popova N.K., Naumenko V.S. // Eur. J. Neurosci. 2016. V. 44. № 7. P. 2467–2473.
  100. Kondaurova E.M., Belokopytova I.I., Kulikova E.A., Khotskin N.V., Ilchibaeva T.V., Tsybko A.S., Popova N.K., Naumenko V.S. // Behav. Brain Res. 2023. V. 438. P. 114168.

补充文件

附件文件
动作
1. JATS XML
2. Fig. 1. At a meeting with N.K. Popova (center) in the laboratory of behavioral neurogenetics that she created at the Institute of Cytology and Genetics of the Siberian Branch of the Russian Academy of Sciences (Novosibirsk, April 2022, from the personal archive of Prof. A.V. Kaluev, left).

下载 (246KB)

版权所有 © Russian Academy of Sciences, 2025